Ο Υπολογιστής των Αντικυθήρων

"Κοίταξε, Οδυσσέα. Ταξιδεύοντας, να έχεις αριστερά το αστέρι που λέγεται Μεγάλη Άρκτος." (Οδύσσεια) Για να ξανοιχτούν στα πέλαγα, μακριά από τα σημάδια της στεριάς, οι αρχαίοι ναυτικοί έπρεπε να έχουν τρόπο για να προσανατολιστούν. Η οδηγία της Καλυψώς στον Οδυσσέα δείχνει πόσο σημαντική ήταν η πρόοδος της αστρονομίας για τα μεγάλα ταξίδια. Οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν γνώριζαν τον εξάντα ή κάποιο άλλο γωνιομετρικό όργανο, για να υπολογίζουν το ύψος του ήλιου και των άλλων ουράνιων σωμάτων. Και παρ' ότι η πρώτη χάραξη χαρτών αποδίδεται από τον Στράβωνα στον αστρονόμο Αναξίμανδρο τον Μιλήσιο, στις αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα, δεν φαίνεται να χρησιμοποιήθηκαν από τους ναυτικούς παρά στην Ελληνιστική Eποχή.

Το 1901, στα Αντικύθηρα, σφουγγαράδες ανακάλυψαν ένα ναυάγιο από όπου ανασύρθηκε ένα περίεργο αντικείμενο που έμελλε να δημιουργήσει πολλές διαμάχες σχετικά με την τεχνολογία των αρχαίων Ελλήνων. Ήταν ένας μηχανισμός με γρανάζια που η ακτινοσκοπική εξέτασή του στο Κέντρο Ερευνών «Δημόκριτος» από τον καθηγητή Derek de Solla Price του Πανεπιστημίου Yale, με τη συνεργασία του Έλληνα Πυρηνικού Φυσικού Χαρ. Καράκαλου, το 1973, αποκάλυψε ότι ήταν ο πιο πολύπλοκος μηχανισμός που είχε κατασκευαστεί μέχρι το 1200 μ.Χ.! Πρόκειται για ένα μηχανικό υπολογιστή που δείχνει τις κινήσεις του Ήλιου, της Γης και της Σελήνης με μεγάλη ακρίβεια (Βλέπε εικόνα αριστερά).
Βέβαια, υπήρχαν προηγούμενα αναφορές για ένα μηχανισμό που έδειχνε την κίνηση του Ήλιου και των πλανητών και που ήταν το πρώτο «πλανητάριο», αλλά ελάχιστοι πίστευαν ότι οι τεχνίτες της εποχής διέθεταν εργαλεία και γνώσεις για να κατασκευάσουν μηχανισμούς τέτοιας πολυπλοκότητας. Στο Εθνικό Μουσείο, εκτός από τα τμήματα του μηχανισμού που βρέθηκαν στο ναυάγιο, υπάρχει αναπαράσταση του “Υπολογιστή των Αντικυθήρων”. Για να μάθετε περισσότερα, κάντε κλικ στην Βικιπαίδεια.



Δείτε και το παρακάτω βίντεο:


Πηγή: Περιοδικό Internet - Rom - Multimedia, Τεύχος 6, Αθήνα, Απρίλιος-Μάιος 1998, σελ. 57.